Eko-tasarım nedir?

Herhangi bir ürün veya hizmet tasarlanırken, her türlü çevresel etkinin azaltılması veya önlenmesine yönelik bilinçle ve hammadde/enerji kullanımını minimize edecek şekilde  hareket edilmesidir [1].

Eko-tasarımın; yeşil tasarım, çevre için tasarım, sürdürülebilir tasarım, doğa uyumlu tasarım, yaşam döngüsü tasarımı, yaşam döngüsü mühendisliği, çevreye duyarlı tasarım ve üretim gibi birçok kavramın yerine kullanıldığı görülmektedir. Burada ifade edilen kavramların çoğu kapsam olarak birbirlerinden farklıdır ancak hepsinin amacının çevreyi korumak olması nedeniyle birbirleri yerine kullanıldığı görülmektedir. Kavramın daha net anlaşılabilmesi için detaylı bir şekilde bakmak gerekirse:

• ­Eko-tasarım, daha iyi tasarım ile ürünün tüm yaşam döngüsü boyunca çevresel etkilerin azaltılmasıdır.
• Ürüne ait kalite, fiyat, güvenlik gibi faktörlerle birlikte çevresel etkisinin de hesaplanmasıdır.
• Üretilecek olan ürünün henüz hammadde aşamasındayken çevreye etkisinin araştırılması ve üretim sürecinin bu şekilde planlanmasıdır.
• Sosyal ve kültürel yönden kabul görebilecek yeni önerilerin, teknik olarak mümkün, çevre için mecburi olanlarını birleştiren bir tasarım faaliyetidir [2].

Bir tasarımın eko-tasarım kategorisine girip girmediğini belirlemek için aşağıdaki sorular sorulmalıdır:

1. Uzun bir ömrü var mı?
2. Enerji tasarrufu sağlıyor mu?
3. Dayanıklılık katıyor mu?
4. Atık akışına katkıda bulunuyor mu?
5. Yenilenebilir ve geri dönüştürülebilir mi [3]?

Kaynakça

• [1] İzmir’de Eko-Verimlilik (Temiz Üretim) Uygulamalarının Yaygınlaştırılmasına Yönelik Strateji Çalışması Raporu, TTGV ve İZKA.
• [2] Eko-Tasarım, Sürdürülebilir Üretim ve Tüketim Yayınları – IV, REC Türkiye.
• [3]Green Building Solutions

Özgen KÜÇÜKİL
Uzman
Yeşil Büyüme Politikaları Birimi
ozgen.kucukil@izka.org.tr