/  Mavi Büyüme   /  Somut Olmayan Kültürel Miras

Somut Olmayan Kültürel Miras

Somut olmayan kültürel miras kavramı, toplulukların, grupların ve kimi durumlarda bireylerin, kültürel miraslarının bir parçası olarak tanımladıkları uygulamaları, temsilleri, anlatımları, bilgileri, becerileri ve bunlara ilişkin araçları, gereçleri ve kültürel mekânları ifade etmektedir (UNESCO Türkiye Milli Komisyonu).

Somut olmayan kültürel mirasın belirdiği alanlar aşağıda yer almaktadır;

  • Somut olmayan kültürel mirasın aktarılmasında taşıyıcı işlevi gören dille birlikte sözlü gelenekler ve anlatımlar
  • Gösteri sanatları
  • Toplumsal uygulamalar, ritüeller ve şölenler
  • Doğa ve evrenle ilgili uygulamalar
  • El sanatları geleneği

1972 tarihli Kültürel ve Doğal Dünya Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme’ye kadar, UNESCO’nun korunması gereken kültürel miras algısı obje ya da mimari odaklı iken, 1972’den sonra kültürel mirasın objelerden ve yapılardan ibaret olmadığı savunulmaya başlanmıştır. Her ne kadar bakış açısında değişim başlasa da 2003 yılına kadar “somut olmayan kültürel miras”ın hangi terimle karşılanacağı konusunda ortak bir anlayış geliştirilememiştir. 2003 yılında imzalanan Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi ile sadece obje ve yapıların değil üretim süreçlerinin ve kuşaktan kuşağa aktarımın da korunması hedeflenmiştir (Oğuz, 2013). Türkiye 19 Ocak 2006 tarihli ve 5448 sayılı Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesinin Uygun Bulunduğuna Dair Kanunla sözleşmeyi kabul etmiş ve 27 Mart 2006 tarihi itibariyle resmen sözleşmeye taraf olmuştur (Türkiye Kültür Portalı). Bu sözleşme ile somut olmayan kültürel mirasın bozulma ve yok olma tehlikesi altında olduğu göz önünde bulundurularak, toplulukların somut olmayan kültürel miraslarına saygılı olmak ve bu mirası korumak, kültürel miras konusunda duyarlılığı artırmak, karşılıklı değerbilirliği sağlamak ve bu konuda uluslararası işbirliğini temin etmek amaçlanmaktadır.

Türkiye somut olmayan kültürel miras listelerine kaydettirdiği 20 unsuru ile UNESCO’ya en çok unsur kaydettiren ilk 5 ülke arasında yer almaktadır. Bu unsurlar (Kültür ve Turizm Bakanlığı):

  • Meddahlık (2008)
  • Mevlevi Sema Töreni (2008)
  • Aşıklık Geleneği (2009)
  • Nevruz (Çokuluslu) (2009)
  • Karagöz (2009)
  • Geleneksel Sohbet Toplantıları (2010)
  • Kırkpınar Yağlı Güreş Festivali (2010)
  • Alevi-Bektaşi Ritüeli Semah (2010)
  • Tören Keşkeği Geleneği (2011)
  • Mesir Macunu Festivali (2012)
  • Türk Kahvesi Kültürü ve Geleneği (2013)
  • Ebru: Türk Kağıt Süsleme Sanatı (2014)
  • Geleneksel Çini Ustalığı (2016)
  • İnce Ekmek Yapma ve Paylaşma Kültürü: Lavaş, Katırma, Jupka, Yufka (Çokuluslu) (2016)
  • Bahar Kutlaması: Hıdrellez (Çokuluslu) (2017)
  • Islık Dili (2017)
  • Dede Qorqud/Korkyt Ata/Dede Korkut Mirası: Destan Kültürü, Halk Masalları ve Müzik (Çokuluslu) (2018)
  • Geleneksel Türk Okçuluğu
  • Geleneksel Zeka ve Strateji Oyunu: Mangala/Göçürme Togyzqumalaq, Toguz Korgool
  • Minyatür Sanatı

Kaynakça

Gökçe AYDOĞDU
Uzman
Mavi Büyüme Politikaları Birimi

gokce.kalyoncu@izka.org.tr