Turizmde erişilebilirlik, ortamın ve sunulan hizmetlerin, farklı engellerin neden olduğu erişim sorunları dikkate alınarak tasarlanması, turistik ürün ve hizmetlerden herkesin eşit şekilde faydalanması şeklinde tanımlanmaktadır. Doğuştan ya da sonradan engelli olan insanlara ilave olarak yaşlılar, hamileler ve çocuklar da erişebilirlik açısından ele alınması gereken gruplar içinde yer almaktadır (Akıncı ve Sönmez, 2015).

Dünyada engelli birey sayısı 1 milyarın üzerindedir. Bu rakam dünya nüfusunun yaklaşık %15’ine tekabül etmektedir (DSÖ). Ülkemizde Ulusal Engelli Veri Sisteminde kayıtlı ve hayatta olan engelli sayısı; 1.414.643’ü erkek, 1.097.307’si kadın olmak üzere 2.511.950’dir (Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, 2021). Uluslararası düzeyde ülkeler için engelli haklarının korunması bakımından hukuki bağlayıcılığı olan temel belge, Birleşmiş Milletler tarafından 2006 yılında kabul edilen, ülkemizin 2009 yılında taraf olduğu Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme’dir. Belge engelsiz turizm yaklaşımının yaygınlaşmasını destekler niteliktedir. Ülkemizde 2005 yılında çıkarılan 5378 sayılı “Engelliler Hakkında Kanun” ile engelli bireylerin sosyal yaşantılarında diğer bireylerle eşit hak ve imkânlara sahip olmalarının sağlanması ve toplum içinde bağımsız yaşamaları amacıyla binalarda, toplu taşıma araçlarında ve bilgi iletişim teknolojilerinde erişilebilirliğin sağlanması için gerekli düzenlemelerin yapılması gerekliliği vurgulanmaktadır (Ercan, 2019). Erişilebilirlik standartları Türk Standartları Enstitüsü tarafından belirlenmektedir. Bu standartların uygulanmasının ve izlenmesinin denetimi ise her ilde Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler, Sanayi ve Teknoloji, İçişleri, Çevre ve Şehircilik, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlıkları ile engelliler ile ilgili konfederasyonların temsilcilerinden oluşan komisyon tarafından yapılmaktadır.

Nüfusun yaşlanması ile birlikte 2050’ye kadar dünyada altı kişiden birinin 65 yaş ve üzerinde olacağı hatta bu oranın  Avrupa ve Kuzey Amerika’da nüfusun dörtte birine yükseleceği öngörülmektedir (UNWTO). Söz konusu hedef kitlenin büyüklüğü dikkate alındığında turizm sektöründe engellilerin ihtiyaçlarına yönelik yatırımlar ziyaretçi sayısını ve rekabet edebilirliği artırmak için önemli faktörler arasında yer almaktadır.

Kaynakça

• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni, 2021
• Akıncı Z. ve Sönmez N. (2015). Engelli Bireylerin erişilebilir Turizm Beklentilerinin Değerlendirilmesine Yönelik Nitel Bir Araştırma. Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, Cilt 26, Sayı 1, 97-113
• Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ).
• Ercan F. (2019). Görme Engelli Bireylerin Erişilebilir Turizm Deneyimlerini Kolaylaştırıcı Teknolojilerin İncelenmesi, ISAS Winter 2019, Samsun.
• UNWTO (Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü) (2013). Recommendations on Accessible Tourism.

Gökçe AYDOĞDU
Uzman
Mavi Büyüme Politikaları Birimi
gokce.kalyoncu@izka.org.tr