Çağımızın önemli yönetim bilimcileri arasında yer alan Alvin Toffler’e göre tarih 3 bölümde ele alınmalıdır ve kendi deyimi ile bunlar dalgalar olarak nitelendirilmektedir. Bu dalgalar: 1. Dalga: Tarım Toplumu 2. Dalga: Sanayi Toplumu 3. Dalga: Bilgi Toplumudur (Toffler, 1984).

Bilgi toplumu özetle, “stratejik üretim faktörünün bilgi olduğu toplumsal yapı” olarak tanımlanmaktadır (Taşcı, 2007). Bu toplumda amaç bilgiyi etkili, verimli ve kaliteli olarak kullanabilecek işgücüne sahip olabilmektir. Bilgi toplumunda ‘bilgi’nin merkezi bir konuma sahip olması itibariyle sanayi toplumundan farklı olarak mavi yakalılar denilen işçi kesimi yerine beyaz yakalıların sayısı yani nitelikli işgücü gereksinimi artmıştır.

Toplumsal değişimlerin ekonomik alandaki etkileri de şüphesiz kendini göstermektedir. Ekonomik faaliyetlerin içerisinde, bilgiye dayalı faaliyetlerin oranının giderek artması bu tür ekonomileri tanımlamada bilgi ekonomisi ya da bilgiye dayalı ekonomi kavramlarının kullanılmasını da beraberinde getirmektedir(Ekizceleroğlu,2011).

Bilgi ekonomisi kavramı iktisadi sistemde tüm ekonomik faaliyetlerin bilgi esas alınarak gerçekleştirildiği, bu faaliyetlere bilginin entegre edildiği ve bilginin üretilmesi, kullanılması ve yayılmasına dayalı bir iktisadi yapı olarak tanımlanabilir (Kevük, 2006: 322). Bilgi ekonomisinde bilgiyi üretme, kullanma, yönetme kapasitesi verimliliğin ve rekabet gücünün ana belirleyicisi haline gelmiştir. Bilgi ekonomisi küreseldir ve bir ağ ekonomisidir. OECD, bilgi ekonomisini “üretim ve dağıtımda bilginin kullanıldığı ekonomi” olarak tanımlamaktadır.

Bilgi faktörü, öncelikle üretimde bir girdi olarak kullanılmaktadır. Üretimde kullanılan bilgi oranının arttırılması ile üretilen ürünlerin katma değeri de yükselmektedir. Ekonomik yapılarında bilgiye dayalı faaliyetlerini arttıran ülkeler de giderek daha rekabetçi ekonomiler haline gelmektedirler. Bununla beraber yapısal dönüşümler görülmektedir. Üretilen mal ve hizmetlerin niteliği değişmekte, rekabetin kuralları sertleşmektedir. Bilgi üretimi giderek mal üretiminden daha önemli hale gelmektedir. Böylece bilginin değeri artmakta ve ekonomik bir güç haline gelmektedir (Ekizceleroğlu,2011).

Günümüzdeki gelişmiş ülkelerin birçoğu kalkınma süreçlerinde bilgi, yenilik ve teknolojiden faydalanarak bu süreci önemli ölçüde kısaltmış ve kolaylaştırmıştır. Gelişmiş ülkelerin bu tecrübesi ve bilgi ekonomisi unsurlarının özellikle günümüzde hızla gelişmesi nedeniyle bilgi ekonomisi kavramı, ekonomilerini büyütmek ve refah artışı sağlamak isteyen özellikle gelişmekte olan ülkelerin en fazla üzerinde durdukları konulardan biri haline gelmiştir (Erçakar, Çolakoğlu,2019).

Kaynakça

• Ekizceleroğlu, C., (2011), “Türkiye’de Bilgi Ekonomisi ve Bilgi Yoğun Malların Dış Ticareti”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, C.30,S.1.
• Kevük, S. (2006) “Bilgi Ekonomisi”, Journal of Yaşar University, 1(4).
• Taşçı, K. (2007) “Bilgi Ekonomisinin Kuramsal Çerçevesi”, 12. Türkiye’de İnternet Konferansı, Ankara, Türkiye.
• Erçakar, M.E., Çolakoğlu, H., (2019), “Bilgi Ekonomisinin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri: BRICS Ülkeleri ve Türkiye İçin Bir Analiz”, Yöneitm ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, C.17, S.4

Meltem ALTINAY
Uzman
Yenilik ve Girişimcilik Politikaları Birimi
meltem.altinay@izka.org.tr