Dalga enerjisi, okyanuslar ve denizler üzerindeki rüzgârlardan kaynaklanan bir enerji çeşididir. Hem potansiyel hem de kinetik enerjiye sahiptir. Çevreyi kirletmeden, sürekli kendini yenileyen, tükenmeyecek bir kaynaktır. Birincil enerji kaynağı güneş olan rüzgâr; dünya yüzeyinin yaklaşık % 80’ini kapsayan milyonlarca km²’ lik okyanus ve deniz yüzeylerinde eserek dalgalar oluşturmaktadır. Her saniye milyonlarca ton su, dalga halinde bir noktadan başka bir noktaya doğru hareket etmektedir. Rüzgâr hızındaki artışlar, direkt olarak dalga hızına ve yüksekliğine etki etmektedir. Dalganın taşıdığı enerji, dalga yüksekliğinin karesiyle orantılı ve dalga yüksekliği de suyun derinliğiyle ters orantılıdır. Bu da kıyıya yakın dalgaların daha çok enerji içerdiği anlamına gelmektedir. ^[1]  

Dalga enerjisinin kullanım alanlarının en önemlisi elektrik üretimi olup deniz ve doğa koşulları, rüzgâr basınçları ve diğer fiziksel koşullar her santralin kendine özgü bir tasarımının olmasını gerektirir. Her ne kadar bulunduğu konuma göre değişse de ortalama günlük güneş enerjisi akışı Watt/m^{2 ‘}dir. Güneş enerjisinin kullanımında yüzey alanı etkin olduğundan örnek verilirse; ideal şartlarda güneş enerjisi kullanılarak 1 kW elektrik üretimi için 10 m², rüzgâr enerjisi kullanılarak aynı miktarda elektrik üretimi için 2 m² yer gereklidir. Dalga enerjisinde ise bu alan sadece 1 m² ‘dir. Ayrıca okyanuslardaki bu gücün sadece yüzde biri bugünkü dünya enerji talebinin beş katından fazladır. ^[2]     

Dalga enerjisi kullanımı bakımından en büyük potansiyele sahip alanlar, okyanusların doğu kıyılarını ve kıtaların batı kenarlarını sınırlayan ve şiddetli rüzgârların bulunduğu 40 ° – 60 ° Kuzey ve Güney enlemleridir. Atlantik ve Güney Pasifik’te dalga gücü sistemleri için büyük bir potansiyel mevcuttur. ^[3]     

“Türk Kıyı Rüzgârları ve Derin Dalga Atlası” verilerinden yararlanarak yaklaşık dalga yüksekliği (H) ve dalga periyodu (T) değerleri ile minimum ve maksimum enerji akışı için aylık ortalama değerleri kullanılarak hesaplanan Türk sularının kullanıma hazır yaklaşık azami ve asgari dalga enerjisi seviyeleri Şekil 2 ve 3’de verilmiştir.

Adı geçen Atlas’a göre, Güneybatı Anadolu yönünde hâkim olan Ege Denizi ve Akdeniz’deki rüzgâr potansiyeli 4-17 kW/m’lik yıllık ortalama dalga gücünde bir yoğunlaşmaya neden olur. Dalga enerjisi potansiyeli en yüksek olan bölge ise İzmir-Antalya arası veya noktasal olarak belirtmek gerekirse Dalaman-Finike arasına tekabül eden alandır. Ortalama bölgesel dalga yoğunlukları ise şu şekildedir:

• Karadeniz 1.96-4.22 kWh/m
• Marmara Denizi 0.31-0.69 kWh/m
• Ege Denizi 2.86-8.75 kWh/m
• Akdeniz 2.59-8.26 kWh/m
• İzmir-Antalya 3.91-12.05 kWh/m^[5]      

Kaynakça:

1. Kapluhan, E. (2014). Enerji Coğrafyası Açısından Bir İnceleme: Dalga Enerjisinin Dünya’daki ve Türkiye’deki Kullanım Durumu, Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 17, SS: (65- 86)
2. Thorpe, T W (1999). “A Brief Review of Wave Energy”, ETSU Report Number R-120
3. Britannica
4. Waveco
5. Sağlam M., Uyar T.S. “Dalga Enerjisi ve Türkiye’nin Dalga Enerjisi Teknik Potansiyeli” , YEKSEM 2005 III. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Sempozyumu, Mersin, 19 – 21 Ekim 2005

Hakkı Gökhan ELÜSTÜN
Uzman
Yeşil Büyüme Politikaları Birimi
gokhan.elustun@izka.org.tr