Gemi, öngörülen bir görevi yerine getirmek için imal edilmiş hareketli bir su üstü veya su altı aracıdır. Dünya deniz ticaretinin vazgeçilmez bir öğesi ve savunma prensibinin önemli bir aracı olan gemi, mavi ekonominin de  parçası konumundaki gemi inşa sanayiinin temelini oluşturur. Gemi inşa sektörü, gemi ve yüzer yapılar, eğlence ve spor amaçlı teknelerin yapımı, deniz makineleri, deniz araçları, gemilerin ve teknelerin bakım ve onarımı faaliyetlerini barındırmaktadır. Sektör çelik sanayi, makine imalat sanayi, elektrik-elektronik sanayi, boya sanayi ve lastik-plastik sanayi gibi pek çok sanayi kolu ile işbirliği içindedir.

Gemi inşa faaliyeti tersanelerde yürütülmektedir. Avrupa’da rekabet halinde 300’den  fazla tersane bulunmaktadır. 2017 itibariyle Avrupa mavi ekonomisinde istihdamın %8’i, katma değerin %8’i ve karın %5’i gemi yapımı ve onarımı sektörlerinden gelmektedir (EC, 2018). Türkiye’de 77 adet faal tersane bulunmaktadır. Bunlardan 74 tanesi özel sektöre, 3 tanesi de Türk Silahlı Kuvvetleri’ne aittir. Sektör yatlardan mega yatlara, yelkenlilerden balıkçı teknelerine, kimyasal tankerlerden kuru yük gemilerine kadar çok geniş ürün yelpazesine sahiptir. Ayrıca, gemi bakım ve onarım hizmeti de sektörde önemli bir gelir kaynağıdır. Türk tersaneleri İstanbul Tuzla başta olmak üzere Marmara, Karadeniz ve Akdeniz bölgelerinde bulunmaktadır. Gemi inşa sektörünün Türkiye ekonomisine yeni gemi inşasından 1,5 milyar dolar, gemi bakım ve onarımından 1 milyar dolar katkısı bulunmaktadır (EB,2016).

Gemi inşa sektörü emek yoğun olmasına rağmen son yıllarda önemli teknolojileri bünyesinde barındırmaktadır ve bu anlamda yeniliklere açık hale gelmiştir. Teknoloji düzeyi daha çok çevreci gemiler üretilmesine yönelik gelişim içindedir. ‘Yeşil gemi’ ve ‘yeşil tersane’ kavramlarıyla uyumlu bu yaklaşımda üretimde malzeme ve enerji kullanımlarının düşürülmesi, gemi inşasından kaynaklı emisyonların azaltılması, bakım onarımda parçaların dönüştürülmesi, gemi sökümü ile elde edilen malzemelerin yeniden kullanımı söz konusudur. Sürdürülebilirliği amaçlayan bu dönüşümde gemilerde daha çevreci yakıtların kullanımı, elektrikli veya LNG, hidrojen gibi alternatif yakıtlarla çalışan gemilerin üretimi amaçlanmaktadır (UFM, 2014).

Kaynakça

• European Comission (EC) (2018) The EU Blue Economy Report
• DPT (2007) Dokuzuncu Kalkınma Planı, Gemi İnşa Sanayii ÖİK Raporu, Ankara
• T.C. Ekonomi Bakanlığı (EB) (2016) Gemi İnşa Sektörü Raporu
• Union for the Mediterrenean (UFM) (2014) Blue Economy in the Mediterrenean Report

Dr. Saygın Can OĞUZ
Uzman
Mavi Büyüme Politikaları Birimi
saygin.oguz@izka.org.tr