Turizm dünyada en hızlı gelişen sektörler arasında yer almaktadır. 2018 yılında dünya gayri safi yurt içi hasılasının yüzde 10,4’ü turizm sektörü tarafından üretilmiş, yine dünya toplam istihdamının yaklaşık yüzde 10’una tekabül eden 319 milyon insan turizm sektöründe istihdam edilmiştir (WTTC). İktisadi açıdan tüm bu olumlu etkileri yanı sıra turizm, kıt olan kaynakların aşırı tüketimi, çevre kirliliği, doğal yapının bozulması risklerini de beraberinde getirmektedir. Diğer yandan, turizm faaliyetleri sosyo-kültürel yapı üzerinde tehdit oluşturma ve negatif dışsallıklara yol açabilme riski de taşımaktadır (UNWTO).

1992 yılında Rio de Janeiro’da gerçekleştirilen Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı (Rio Zirvesi) ile sürdürülebilir kalkınma kavramı küresel düzlemde ele alınmıştır (Yılmaz, Ünal ve Çakır, 2015). Sürdürülebilir kalkınma ile bağlantılı olarak, sürdürülebilir turizm konusu da konferansın önemli çıktılarından biri olmuştur. Doğru planlanan ve yönetilen turizm faaliyetlerinin sürdürülebilir kalkınmanın üç boyutuna da (ekonomik, kültürel ve çevresel) katkı sağlayacağı zirvede ifade edilen konular arasında yer almıştır.

Sürdürülebilir turizm, turizm faaliyetlerinin, mevcut ve gelecekteki ekonomik, sosyal ve çevresel etkileri göz önünde bulundurularak, ziyaretçilerin, işletmelerin, çevrenin ve ev sahibi toplulukların ihtiyaçlarına cevap vermesini ifade etmekte; insanlar, çevre ve işletmeler arasındaki dengeye vurgu yapmaktadır (UNWTO). Turizm faaliyetlerini ekolojik süreçleri koruyarak, doğal mirasa ve biyoçeşitliliğe zarar vermeden gerçekleştirmek, ev sahibi toplumlara ait kültürel mirası ve geleneksel değerleri gözetmek ve bu faktörler üzerindeki olumsuz etkileri en aza indirmek, ücret ve hizmet kalitesinin artırılması da dahil olmak üzere yerel istihdamın sayısını ve kalitesini ve dolayısıyla sürdürülebilir ekonomik kalkınmayı desteklemek sürdürülebilir turizmin ana ilkelerindendir (Emekli, 2015).

Çevresel sorunların dünya üzerindeki olumsuz etkileri konusunda bilinçlenme, turistlerin demografik özelliklerinin değişmesi, çevre bilincinin ve toplumsal duyarlılığının artması, turistlerin tercih, motivasyon ve beklentilerini de etkilemiştir. Çevresel bütünlük, çevresel değerler, kaynakların sürdürülebilir kullanımı ve hizmet kalitesi turizm sektöründe satın alma kararlarında ve turizm bölgesinin seçiminde belirleyici faktörler haline gelmektedir (Ayaş, 2007). Bu nedenlerle günümüzde ekonominin itici gücü olan turizm sektöründe kısa vadeli kar elde etmeye odaklanmak yerine çevrenin korunması, turizmin doğal ve tarihsel-kültürel değerlere zarar vermeden geliştirilmesi zorunluluk haline gelmiştir (İZKA, Bölge Planı 2014-2023).

Kaynakça

• Ayaş N. (2007). Çevresel Sürdürülebilir Turizm Gelişmesi, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi
• Emekli G. (2015). Sürdürülebilir Turizmde çeşitlendirmenin Önemi: Çeşme-İzmir
• İZKA. İzmir Bölge Planı (2014-2023)
• United Nations World Travel Organization (UNWTO) Guidebook.
• World Travel and Tourism Council (WTTC) (2019). Economic İmpact Report.
• Yılmaz İ. A., Ünal A. ve Çakır G. (2015). Sürdürülebilir Turizm Literatürü Üzerine Bir Değerlendirme: Türkiye Bağlamı, Mesleki Bilimler Dergisi.

Gökçe AYDOĞDU
Uzman
Mavi Büyüme Politikaları Birimi
gokce.kalyoncu@izka.org.tr