Üreten Tüketici (prosumer) kavramı, producer (üretici) ile consumer (tüketici) kelimelerinin birleştirilmesinden türetilmiştir. Kavram Toffler tarafından üretilmiştir. Toffler’e göre insanlık iki büyük dalgayı, tarım ve endüstri devrimleriyle birlikte geçirmiştir. Toffler, birinci dalgayı tanımlarken herkesin kendi ürettiği şeyleri avladığını veya tükettiğini belirterek, bu kişilerin başkası için üretmediklerinden veya başkasının yaptıklarını tüketmediklerinden ne üretici ne de tüketici olarak tanımlanamayacağını söylemektedir. İkinci dalga ile beraber ise sanayi devrimi ile üretim artmış, insanlar fabrikalarda çalışmış sonra da kazandıkları paraları başka fabrika ürünlerini satın almak üzerine harcamışlardır. İkinci dalga ile günümüzde kullanılan üretici ve tüketici kavramları net olarak ortaya çıkmıştır. Bu dalgada artık bir ürün kullanım için değil birisi satın alsın diye üretilmeye başlanmıştır. Üçüncü Dalga ise, dijital süreçle birlikte hali hazırda yaşanmaktadır. Tüketici bu süreçle birlikte üretim işine daha çok müdahil olmaktadır. Giderek hızlanan bu üçüncü dalga etkisiyle tüketicinin üretim sürecine, tüketmek üzere daha fazla dahil olması nedeniyle pazarın yapısının değiştiği varsayılmaktadır (Toffler, 2018).

Üreten tüketici, ürünün oluşturulması ya da tasarımı aşamasında sürece katılmaktadır. Bu noktada vurgulanan ana fikir, tüketicinin üretime katılım sürecinin somut bir çıktı üzerine şekillenmesiyle ilgilidir. Tüketiciler artık kullandıkları ürünler üzerinde daha fazla söz sahibi olmak istemekte ve buna yönelik olarak birçok marka üretimlerini ve pazarlama stratejilerini buna yönelik olarak tasarlamaktadır. Örnek vermek gerekirse; tüketicinin kendi tasarımı ve zevkine göre farklı malzemeleri alarak ve kendi montaj ederek mobilya satın alması, gıda firmalarının yeni çıkaracakları ürünlerde ürün isminin tüketici tarafından belirlenmesi ya da ayakkabı firmalarının tüketici tarafından tasarlanan ayakkabıları üretmesini düşünebiliriz.

Kaynakça:

• Toffler, A. (1981), Üçüncü Dalga, Altın Kitaplar

Meltem ALTINAY
Uzman
Yenilik ve Girişimcilik Politikaları Birimi
meltem.altinay@izka.org.tr