Yaşam laboratuvarı yeni ürün, hizmet ve sosyal altyapıların gerçek yaşam alanlarında kullanıcı deneyimleri ile birlikte geliştirildiği, kullanıcıyla birlikte yaratma yaklaşımını temel alan açık inovasyon ortamıdır. Bu laboratuvarlarda amaç firma sınırlarından çıkılarak farklı paydaşların yaratıcı fikir ve kapasitelerinden faydalanmaktır. İlk kez 2000’li yılların başlarında yeni teknolojilerin ev ortamına benzer alanlarda test edilmesi hedefi ile oluşturulmuştur. Daha sonra bu kavram genişlemiş ve yaşam laboratuvarlarının bağlamı gerçek dünya haline gelmiştir. Yaşam laboratuvarları geliştirilmek istenen ürün veya hizmete bağlı olarak sokakta, evde, bir kuruluş içerisinde veya tüm bir şehri kapsayacak şekilde kurulabilmektedir(Kåreborn ve Ståhlbröst, 2009).

Yaşam laboratuvarlarının temel unsurları aşağıda belirtilen üç başlık altında ele alınabilir:

• Katılım ve bağlam:

Yaşam laboratuvarında geliştirme ve değerlendirme sürecine nihai kullanıcıların yanında ürün değer zincirinde yer alan diğer paydaşların da katılımı sağlanır. Günlük yaşam bağlamındaki değerlendirme, kullanıcıların Ar-Ge aşaması ve bütün yaşam döngüsünde yer alması bu laboratuvarların yenilikçi yönüdür.

• Hizmetler:

Yaşam laboratuvarlarında Şekil-1’de yer alan aşamalardan oluşan müşterek yaratma hizmeti; geliştirilen ürün yada hizmetin yaşam laboratuvarına entegre edilerek kullanıcı deneyimine sunulduğu entegrasyon hizmeti ve elde edilen verilerin standardize edildiği veri hazırlama hizmetleri sunulur.

Şekil-1: Ürün-Hizmet Geliştirme Aşamaları

Metodoloji:

Yaşam laboratuvarlarında, kullanıcılara geleneksel (çalıştay, odak grup toplantısı, saha denemesi vb.) veya çevrim içi (sosyal medya günlükleri, göz takibi, sanal prototip testi vb.) ürün geliştirme metodolojileri sunulur.

Kaynakça

• Europan Network of Living Labs-ENOLL
• Kåreborn, B.B.,  Ståhlbröst, A. (2009),  Living Lab – An Open and Citizen-Centric Approach for Innovation, International Journal of Innovation and Regional Development, 1(4):356-370
• Feurstein, K., . Hesmer, A., Hribernik, K.A., Thoben, K.D., Schumacher, J. (2008), Living Labs: A New Development Strategy, Wissenschaftlicher Verlag: Berlin. p. 1-14.

Sinem ÖZDEMİR DURMUŞLAR
Uzman
Yenilik ve Girişimcilik Politikaları Birimi
sinem.durmuslar@izka.org.tr